J-CTS11100 – Rod Hota

(u gornjem lijevom uglu, klikom na ikonu pored naslova, može se izabrati više opcija za pretraživanje mape – CTRL+scroll za zumiranje)

Genetika

J-CTS11100 je nastala u centralnoj Evropi ili Mediteranu prije više od 3600 godna (1600 godina p.n.e). Nastala je iz Kulture Zvonastih pehara koja je postojala na Zapadu i Centru Evrope do 1900 godina p.n.e., koja predstavlja najranije indoevropsko naseljevanje zapada Evrope. Smatra se da su govorili proto-keltski. Bili su stočarska-nomadska zajednica koja se kretala širom Evrope. (Heyd, 2004.)

J-Z597 je nastala na prostoru Mediterana, ako se uzme u obzir proračun na osnovu raspoređenosti pripadnika ove grane danas u svijetu.

Potomci ove grane su se sa mediterana razgranili po centralnoj Evropi.

Shodno dostupnim markerima sa američkog FTDNA, Hoti, kako oni među Bošnjacima, tako i oni među Albancima se izdvajaju. Međutim, evidenta je razlika u modalnom markeru, gdje su albanski J2b-CTS11100 CDYa=34, dok su bošnjački Hoti svi posjeduju CDYa=35.

Postoji još jedan testirani Albanac koji čini dalje srodnike Hotima, dok jedan Grk predstavlja najdalje srodnike na Balkanu. Udaljeni genetski srodnici se zatim nalaze na prostoru Švicarske i još dalji na prostoru Skandinavije.

Ovakav raspored daljih srodnika podsjeća na većinu ilirskih identificiranih genetskih rodova, gdje se dalji srodnici uglavnom nalaze u centralnoj Evropi, gdje je bila matica keltske kulture, kao i širom Evrope, gdje god su se stari Kelti granali.

Pleme Hoti

Ime

Hoti su historijsko pleme u regionu u Malesija, podijeljenom regionu koji se nalazi u sjevernoj Albaniji i južnoj Crnoj Gori, sa glavnim naseljima Hot i Rapshë-Starje u Albaniji i Arzi, Helmesu i Trabojni u Crnoj Gori. (Elsie, 2015)

Plemensko ime Hoti dovodim se u vezu sa rumunskom riječi hot – razbojnik (sing. načinjen prema pluralu), koja se sa članom javlja u karpatsko-ukrajinskom imenu plemena Huculi, također vlaškog porijekla. Vlaško ime Hotul navodi se i u “hrisovulji cara Dušana”, a kao toponim Otulje zabilježeno je u “okrugu vranjanskom”. (Kulišić)

Geografija

• Traboin / Trabojin
  • Arza / Arrëz
  • Helmnica / Helmnicë
  • Škala / Shkallë
  • Prenkaj
  • Skorać / Skorraq
  • Spinja / Spijë
  • Trabojin / Traboin
    • Stari Trabojin / Traboin Moçem
  • Vuksanlekići / Vuksanlekaj
• Rrapshë / Rapša (Montenegrin side)
  • Drume
  • Vatnikaj
  • Nikđonaj (Nikgjonaj?)
  • Hamala
  • Božaj / Bozhaj
  • Pothum / Nënhelm
  • Drešaj / Dreshaj
  • Mamaj (Mašaj or Mačaj?)
  • Raza (Radza) / Raxë
  • Vitoja / Vitojë
• Rrapshë (Albanian side)
  • Brigjë
  • Dacaj
  • Dajç
  • Firkuqe
  • Goca
  • Grykë
  • Kolçekaj
  • Lecaj (Lacaj?)
  • Lulashpepaj
  • Lugu i Fikut
  • Mihaj
  • Nikpregaj
  • Peperan
  • Rrapshë
  • Starë
  • Shegzë

Prema defteru iz 1497. godine, i u nahiji Hota zabilježena su slovenska imena naselja, kao što su Tihomir, Pobrežani, Božani, Ljubicite. (Kulišić)

Historija

Rani period

Prema izvorima i predanjima koje je prikupila Idit Daram (1908) pleme Hoti vuku porijeklo iz Bosne, odakle se njihov predak i rodonačelnik “Geg Lazar” naselio u dolini Cijevne. (Elsie, 2015)

Postoje brojne legende o braći Otu, Vasu, Krasu, Ozru i Pipu, sinovima Keća Pontina, i navodnom nastanku plemena Hota, Vasojevića, Krasnića, Ozrinića i Pipera. Te legende su netačne, što je utvrđeno DNK istraživanjima.

14. vijek

Hoti se pominju 1330. godine „u katunu Lješa Hota“, kad i Mataguži, Kuči i Bušati. U početku su živjeli u Hotskim brdima (Hotskoj planini) odakle su se polagano spuštali prema ravnici. Njihova snaga je počela da dolazi do izražaja na samom isteku 14. vijeka, u balšićko doba, u momentu kada su Mleci 1396. godine zavladali Skadrom i lijevom stranom Bojane. Prema ugovoru koji su tada potpisali Venecija i Đurađ II Stracimirović Balšić, mletačka teritorija se protezala prijezerjem sve do Zetske ravnice, do područja Mataguža – koje se prostiralo neđe do brda Huma. U takvim okolnostima, Hoti su kao jedna od „ratničkih družina“ ili „samostalnih opština“, dobili na značaju, osobito od izbijanja Prvog skadarskog rata između Balše III i Mletaka 1403. godine.

Hoti se pominju u Dečanskoj povelji u XIV vijeku kao malisorsko pleme.

15. vijek

Uslijedio je buran dvodecenijski period tokom koga je započelo i njihovo širenje i plemensko zaokruživanje. Ekspanzija je, pored ostalog, rezultirala i sukobom sa Matagužima oko teritorije 1413-1414. godine, prilikom čega je stradalo nekoliko Hota. Nakon što im je Balša III poručio „da su dobili što su tražili“, došlo je do zaoštravanja odnosa sa zetskim gospodarom i odmetanja jedne velje grupe Hota koja je prišla Mlecima. Hotsko nezadovoljstvo se ośjećalo i u narednim decenijama, u kojima je istaknutu ulogu igrao Junk Hot. On se pominje 1432. kao „odmetnik“ despota Đurđa Brankovića, koga su Mleci prihvatili i nazivali vitezom. Stefan Vukčić Kosača je zapośeo Zetu 1441. godine i iznova pridobio Junka Hota, dodijelivši mu tri sela. Despotov vojvoda je posredovao 1445. godine u izmirenju Hota s Matagužima, kada je među njima utvrđena i međa. Hoti se pominju 1455. godine u vranjinskom ugovoru koji je Stefanica Crnojević potpisao sa Mlecima, skupa sa glavarima 51 „samostalne opštine“ („ratničke družine“, „katuna“) iz Gornje Zete. Hoti su došli u sukob sa Ivanom Crnojevićem 1467. godine, zbog čega im je ovaj uzeo taoce da bi ih zadržao u pokornosti. Neđe u to vrijeme hotski glavar Ban Hot je, u Ivanbegovo ime, posredovao u rješavanju graničnog spora između Podgoričana i Gruda, za šta je dobio 50 ovaca i jednog konja.

U tim godinama Hoti su oko sebe već bili okupili nekoliko susjednih katuna s kojima su bili povezani rodbinskim i drugim vezama. Radi se o Tihomirima, Mihaljanima, Pobrežanima, Božanima, Ljubicitama i Kećima koji su u vranjinskom ugovoru (1455) bili navedeni kao „samostalne opštine“ („katuni“, „ratničke družine“). Prema turskom defteru iz 1497. godine, ti katuni su već bili obuhvaćeni hotskom plemenskom teritorijom koju su Osmanlije prihvatile kao nahiju.

Poznati pomen Hota zabilježen je 1474. godine kada je oblast gdje žive Hoti spomenut na latinskom jeziku kao montanea ottanorum (planina Hoti). (Elsie, 2015)

Andrija Jovićević je zapisao:

16.-17. vijek

Marijan Bolica (Mariano Bolizza) (1570—1624) 1614. godine u svom izvještaju o Skadarskom sandžaku bilježi pleme Hoti sa 212 domaćinstava i 600 članova na čijem je čelu bio Maraš Papa (Maras Pappa). (Elsie, 2015)

Godine 1658. sedam plemena Kuči, Vasojevići, Bratonožići, Piperi, Klimenti, Hoti i Gruda su se pridružili Mletačkoj republici, uspostavljajući savez “Sedam barjaka”, u borbi protiv Osmanlija. (Mitološki zbornik, 2004.)

1694. Hoti i Kuči su bili u savezu (Šufflay, 1925.)

U plemenskoj oblasti Kuča, žive jedan pored drugog dva etnička življa: Crnogorci i Albanci. Crnogorci su pravoslavne vjere, osim nekoliko porodica koje su islamske vjeroispovijesti, dok su Albanci katoličke vjere sa samo nekoliko muslimanskih porodica. U plemenske zajednice se organizovao uglavnom hrišćanski narod. Otuda i saradnja, i savezi, arbanaških plemena sa Kučima u borbi protivu Turaka. Godine 1694. Hoti i Kuči su bili u savezu, a u XVIII stoleću Hoti i Klimenti su ne samo pomagali Kučima i Vasojevićima u borbi protivu Turaka već su poslije tog neuspjelog rata Klimenti dijelom i izbjegli iz svog zavičaja. (Milačić)

18. vijek

U 18. stoljeću Hoti i Klimenti su ne samo pomagali Kučima i Vasojevićima u borbi protivu Osmanlija već su poslije tog neuspjelog rata Klimenti dijelom i izbjegli iz svog zavičaja. (Kostić, 1929)

Zajedno sa drugim malisorskim plemenima, u vreme tzv. klimentske seobe. 1700. godine, Hoti su doseljeni u Sandžak, zaposedajući terirotiju od plansko-gusinjskog do sjeničko-novopazarskog kraja. (Mušović, 1990)

200 Hota katolika su napadali Pazar 1737. kao saveznici Austrije i učestvovali u zločinima nad muslimanskim pazarskim stanovništvom
(Elsie, 2015)

19.-20. vijek

Prije 1878. g., bilo je Hota u Moračkom Trebaljevu i oni su svi iselili za Sandžak, nakon pada Kolašina (Mušović, 1980.)

Nakon Mladoturske revolucije (1908.) i kasnije obnove osmanske konstitucije, pleme Hoti podiglo je besu (obećanje) da podrži dokument i da prekine krvnu osvetu s drugim plemenima do 6. novembra. (Gawrych, 2006)

Na početku otpora Albanaca na sjeveru Otomanskog carstva, plemenu Hoti je prvo od svih plemena na sjeveru pokrenulo pobunu za albansko samoodređenje 1911. godine. Posebno poznat je bio komandant Ded Gjo Luli. . U pobjedničkoj bitci kod Deçiqa (6. april 1911.), katolik Ded Gjo Luli je uspio da podigne albanski standard u simboličkom prkosu osmanlijskoj vladavini po ugledu na Skender-bega. Albanski plemeni i drugi revolucionari su se 23. juna 1911. godine okupili u Crnoj Gori i sačinili Memorandum iz Grece koji je zahtijevao albanska sociopolitička i jezička prava, sa četiri potpisnika iz Hota. U kasnijim pregovorima s Osmanlijama, dodijeljena je amnestija plemenima s obećanjima vlade da će izgraditi jednu do dvije osnovne škole u nahiji Hoti i platiti plaće nastavnicima koje su im dodijeljene. Katolički Hoti i danas uživaju počasti na gozbama zbog ustanka iz 1911. godine. Skadarski Hoti i danas većinom ispovijedaju katoličanstvo i slave slavu Jovana Krstitelja – Shën Gjoni (Gawrych, 2006)

U popisu iz 1913. g. u Donjem Kolašinu, Hoti se susreću u 10 različitih sela, svi južno od Čokrlija.

Brojni potomci hota iselili su se u znatnom broju, osobito posle drugog
svetskog rata, širom Jugoslavije, a od 1950. godine i u Tursku. (Mušović, 1990)

Hoti Bošnjaci

Ne pamti se da su Hoti u Sandžaku, prema tome i oni u tutinskom kraju, ili
njihova ogromna većina, govorili ikada albanski. (Mušovič, 1990)

U Sandžaku postoje dvije vrste Hota.

• Župski Hoti doseljeni nakon 1730. godine
• plavo-gusinjski Hoti, koji su ranije naselili Plav i Gusinje

Kod drugih Hota ima dva Hadžovići, prvi (zvanično Adžovići) su najvjerovatnije ogranak Ljucđonovića-Junčevića i žive u okolini Tuza, drugi su Hadžovići iz Plava, srodni s Mujovićima (Mujaj), Huseinovićima (Hyseni), Sinanovićima (Sinanaj) i drugi. Plavski Hoti su, čini mi se, rodom od Gojčevića (Gojčaj). Valjda ima drugih Hadžovića po Crnoj Gori, Miljanići bilježe da ih ima kod Bijelog Polja i kod Pljevalja.

Hoti iz Sandžaka u Bosanskom pašaluku opredijelili su se za bošnjački nacionalni identitet. Hoti su podržali u velikom broju pokret za autonomiju Bosne predvođen Husein kapetan Gradaščevićem i učestovale su u bitci 18. jula 1831. na Kosovu protiv Osmanske vojske u kojoj je bošnjačka vojska pobijedila. Kada je Husein kapetan prošao Sandžakom i iz Novog Pazara krenuo ka Kosovu, u naselju Banja je kazao: “Ovdje se nalazi kapija Bosne”. Slomom pokreta Husein kapetan Gradaščevića, veliki broj Hota je stradao. U vrijeme revolucije, policijski oficir za red u Sandžaku je bio Hasan Hot.

1878. se Sandžak odvaja od Bosne, što je teško palo svim stanovnicima Sandžaka. 1912. godine Hoti, kao i ostali branioci Sandžaka, su neuspješno odbranile Sandžak od srpsko-crnogorske okupacije. Pet godina kasnije, 1917. godine, u Sjenici se održava Sjenička konferencija u kojoj su gradonačelnici većine sandžačkih gradova tražili ponovno pripajanje Sandžaka Bosni. Sandžački Hoti su se izjašnjavali kao muslimani, držeći se za muslimanski nacionalni identitet. Većinski jezik je već tada postao bosanski – sandžačka varijanta, kojeg su u narodu nazivali “naški”.

1943. Hoti su se hrabro borile protiv četničkih odreda, koji su činili zločine diljem Sandžaka. 

Osim Hota, koji su u Sandžak doseljeni početkom XVIII veka iz Malesije, bi-
po je nekih Hota, kao što su oni u Bukovici i Suvom Dolu, koji su doseljeni posle iz Crne Gore, najviše iz Kolašina.
Hoti su, kao i drugi Malisori, došli u Sandžak kao katolici, ali su ovde
islamizirani. Naseljavajući pojedina sela u tutinskom kraju: Crniš, Paljevo, Kovače, Radohovce, Špiljane, Bujkoviće, Dubovo, Saš, kao recimo i neka sela u sjeničkom kraju: Aliveroviće i Raždagina.

Hoti su nastojali da ne dozvole nikome drugome da se tu nastani, kako bi očuvali plomensku čistotu.
Malo je Hota u tutinskom kraju koji su očuvali staro prezime (najviše ih je
u Špiljanima), već su uzeli nova prezimena, menjajući ih više puta. Međutim, bez obzira na to kako se danas prezivaju, oni čuvaju uspomenu na Hote i s ponosom ističu da su Hoti po porekdu, pomalo nadmeno, pri čemu se pozivaju na junaštvo svojih predaka.

Prapostojbina Hota danas

Hotska oblast (uskoro)

Izvori:

1. Heyd, V.; Husty, L.; Kreiner, L. (2004). Siedlungen der Glockenbecherkultur in Süddeutschland und Mitteleuropa
2. Špiro Kulišić, O ETNOGENEZI CRNOGORACA,
   http://montenegrina.net
3. Elsie, Robert (2015). The Tribes of Albania: History, Society and Culture
4. Mitološki zbornik. Centar za mitološki studije Srbije. 2004
5.  Milan Šufflay, Srbi i Arbanasi. Zagreb 1925
6. Mita Kostić, Ustanak Srba i Arbanasa u staroj Srbiji protivu Turaka 1737-1739. i seoba u Ugarsku, Glasnik Skopskog naučnog društva 7-8, Skoplje 1929
7. Gawrych, George (2006). The Crescent and the Eagle: Ottoman rule, Islam and the Albanians, 1874–1913. London
8. Stanovništvo sjeničkog i tutinskog kraja = Population in the Sjenica and Tutin Regions, Beograd : Odeljenje za etnologiju Filozofskog fakulteta, 1990
9. Dimitrije Milačić, Poreklo Milačića
   http://dimitrijemilacic.blogspot.com/p/blog-page_10.html
10. Andrija Jovičević, Naselja i poreklo stanovništva, Knjiga 15, Beograd, 1923.
11. Ejup Mušović, Pešter i njegovo stanovništvo u prošlosti, 1980.