Piperska oblast

Geografija

Piperi kao jedno od brđanskih plemena i kao istorijski region, obuhvataju oblast koju čini trougao između rijeka Zete i Morače, severno od današnje Podgorice. Teritorija najviše ide uz Moraču, te se sa istočne strane Morače graniči sa susednim plemenima Bratonožićima i Kučima, na sjeveru sa plemenom Rovci, na zapadu sa Bjelopavlićima, a na jugu ka Spužu i Podgorici. Od oblasti i većih naselja mogu se istaći Seoca, Zavala, Stijena, Radovče, Potpeće, Sviba, Radeća, Rogami, Crnci, Baći, Rijeka, Ožege, Blizna, Mrke i druga. To su uglavnom stalna ili polustalna naselja, koja su posljedica slobodnijeg načina života i zato su dosta razbijenog tipa. Kod Pipera, pojam “kuća” je označavao ne samo jedan dom ili kako se često naziva i “dim” (ognjište), već nekad i više domova grupisanih u jednom manjem mjestu.

Među prirodnim cjelinama se ističe oblast nazvana Piperska gora koja se može podeliti na južni dio između sela Radovča i sela Raslovića i sjeverni dio koji ide u planine. Njen spomen se nalazi i u narodnim pesmama zapisanim u Njegoševom delu Ogledalo srpsko. Piperska gora je krečnjački krasni predeo sa raznovrsnim pojavama krasta i prostranim stjenovitim površinama. Južniji dio ka Zeti ima više zelenila sa šumarcima i vinogradima.

Historija

Piperi kao pleme imaju dugu historiju. Praćenjem njihove historije se može vidjeti kako su se inače srpska plemena formirala, odnosno kako se dolazilo do plemenske organizacije. Ono po čemu Piperi donekle odstupaju od pojedinih drugih plemena jeste teren na kome je bila formirana Luška župa, to jest, župska formacija je bila dosta snažno prisutna. Ona je obuhvatala većinski stanovništvo slovenskog porekla, ali je utopila donekle u ratare i stanovništvo neslovenskog porekla. Osmanskim osvajanjima prostora te i dolaskom novijeg sloja stanovništva, nestaje luška župa i počinje prelaz ka katunima, a nakon toga ka plemenskoj organizaciji, o čemu će takođe detaljnije biti reči. Po popisima se još i u to vreme vidi da dominiraju srpska i hrišćanska imena, dok drugih ima u tragovima, da je govorni jezik bio srpski, a jedina vera zabeležena još i u 15. veku je bila srpska pravoslavna, kako kod starijeg, tako i kod pridošlog sloja stanovništva. Kao pleme, Piperi su se pokazali kao veoma ratoborni što se vidi po njihovom učešću u mnogim bitkama. Uzrok ovoga su bili veoma teški uslovi života, želja za slobodom i netrpeljivost prema osmanskoj upravi ovih krajeva. Kasnije, prelaskom u novije države, Crnu Goru, a kasnije Jugoslaviju, plemenska organizacija gubi na značaju i polako nestaje.

Kultura

Iz velikog broja bitaka se vidi zašto Piperi važe za jedno od najratobornijih brdskih plemena. Kod njih je veoma zastupljena vojnička tradicija. Njihova prošlost je bila veoma krvava i burna.

Život i narodni običaji

Zbog mnogobrojnih sukoba i borbi, nisu se u prošlosti mogli posvetiti kulturnom razvoju, a pismenost je ranije bila veoma mala, mada je kasnije počela da se širi iz Manastira Ćelija Piperska.

I kod Pipera, kao i okolnih plemena, postoji stari običaj da “selari”, odnosno oni što su ostali u selu, na Ilindan na konjima odnesu stvari koje su potrebne pastirima. Što se tiče svojine, ona je uglavnom zajednička i naziva se komun ili komunica. Osim tog običaja, postoji i običaj “prestalica” to jest, ako neko u planinama izgubi stoku, a drugi to nađe, onda taj koji je našao nju donese na “sjednice” (sastanke), pa oni koji su izgubili stoku, kada je prepoznaju, uzmu je odatle.

Često je kod Pipera dolazilo do nadmetanja između najjačih bratstava, pa se dešavalo da pleme ponekad ima i po dvojicu vojvoda.

Piperi nisu poznati samo kao jedno od najhrabrijih srpskih plemena, već i kao pleme koje se masovno raseljavalo i to u glavnom preko Vasojevića dublje u teritoriju današnje Srbije i to u Pomoravlju i na severu Srbije. Ima ih po Hercegovini, Bosni na Majevici u opštini Lopare, dok se u Srbiji sreću i u Sremu, Bačkoj u Zmajevu, a neki se mogu naći i u današnjoj Makedoniji.

Osim po vojevanju, Piperi su bili poznati po kvalitetnim vinogradarskim sortama koje su uzgajali.

Izvori: Wikipedia, Poreklo, Bošnjacki DNK projekat